سرمه دوزي دوخت انواع مليله فلزي سرمه(مليله فلزي) از الياف طلا و نقره كه تابيده و فنري شده بر روي پارچه ي ترمه را گويند
الياف طلايي و نقره اي سرمه بعلت تلالو خاصي كه دارد مورد توجه هنردوستان ايراني و خارجي ميباشد . سرمه‌دوزي به شكل مليله دوزي كه قطعات نقره و طلا به شكل مفتول تو خالي بوده از زمان هخامنشيان و ساسانيان رايج گشته و در زمان صفويان به اوج خود رسيده‌است و اكنون با الياف بدل طلا و نقره تهيه مي‌شود و به همين دليل در سطح گسترده مورد استفاده عوام ميباشد و در گذشته جهت لباس و پرچم و روكش مقابر و پرده خانه خدا به كار مي‌رفته‌است
الياف طلايي و نقره اي سرمه بعلت تلالو خاصي كه دارد مورد توجه هنردوستان ايراني و خارجي ميباشد . سرمه‌دوزي به شكل مليله دوزي كه قطعات نقره و طلا به شكل مفتول تو خالي بوده از زمان هخامنشيان و ساسانيان رايج گشته و در زمان صفويان به اوج خود رسيده‌است و اكنون با الياف بدل طلا و نقره تهيه مي‌شود و به همين دليل در سطح گسترده مورد استفاده عوام ميباشد و در گذشته جهت لباس و پرچم و روكش مقابر و پرده خانه ي خدا به كار مي‌رفته‌است
نقوش متعددي كه در سرمه دوزي به كار گرفته مي شود عبارتند از : انواع گلهاي گلداني و صحرايي و حاشيه اي و جناغي،محرابي، محرماتي راست و كج، انواع بته جقه اي ها، سروي، سروچه، گل بادامي، انواع خطوط و كلمات بخصوص خطوط طغرايي ، معمايي، مثني، ديواني، گلزار، اسليمي و ختايي، نقوش حيواني و انساني، انواع پرندگان بخصوص طاووس، جغد، خوشه هاي انگوري، انواع ميوه ها، ستاره ها، ترني و سر ترنجي و نيم ترنجي و كتيبه اي و غيره
كاربرد سرمه دوزي:
از سرمه دوزي براي تزئين انواع تابلوهاي تزئين، تزئينات دور يقه، پبش سينه، كمربند و كيسه هاي پول، قلمدان ، شانه، مسواك، قيچي، مهر، سرمه دان، رويه سينه، حنابندان عروس، سفره هاي قند، بقچه سوزني، سجاده، پرده هاي نفيس،جهازيه عروس، رويه جعبه هاي نفيس، رو ميزي، رو كوسن، و غيره استفاده مي نمايند.
از مراكز اين دوخت مي توان به شهرهاي : اصفهان، تهران، بندرعباس، كاشان، يزد، استان هرمزگان و قسمتي از استان كردستان و قزوين اشاره نمود.
پارچه هاي مورد استفاده در دوخت سرمه :
اين دوخت معمولا بر روي: مخمل، ماهوت، ابريشم، تافته، اطلس، ساتن، و پارچه هاي ابريشمي انجام مي گيرد.
براي دوخت سرمه نخست طرح را روي كاغذ كشيده و روي پارچه نقش اندازي نمو .ده سپس طرح را روي پارچه رواندازي نموده سپس طرح را بوسيله پنبه يا فتيله يا ابريشم برجسته نموده و با بست هاي ريز و چسب، بر زمينه محكم مي نمائيم سرمه هايي كه در دسته هاي ۵ الي ۲۵ سانتيمتري است بدقت يكي از رشته هاي سرمه را جدا مي كنيم . البته موقع قيچي نمودن بايد دقت نمائيم كه سر نخ سرمه بجايي گير نكند چرا كه تمام رشته باز شود.
براي دوخت سرمه را به اندازه دلخواه معمولا ۷/. سانتي متر بريده و سوزن و نخ را توي سرمه فرو ميكنيم و قسمت داخل متن را ساتن دوزي يا زرك دوزي مي نمائيم هنگامي كه برگهاي طرح بزرگ مي باشد بايد آن را ازطول به دو قسمت كنيم سپس هر قسمت را با سرمه با دوخت برگ دوزي جناغي جداگانه مي دوزيم طوري كه مشخص شود . بايد سعي نمائيم شلالها كاملا كنار هم و موازي با يكديگر در هر قسمت دوخته شود . دوخت ساقه ها به شيوه ساقه دوزي بايد انجام شود .
انواع دوختهاي مورد استفاده در سرمه دوزي:
از انواع دوختهائي كه بيشتر در اين دوخت بكار مي رود مي توا ن به دوخت : زنجيره اي، برگ دوزي، جناغي، دوردوزي، مارپيچ الوان روي زنجيره، دوخت ساتن، دوخت مورب، ساقه دوزي و بست دوزي، دندان موشي و زيگزاگ هاي مختلف را نام برد . ازانواع سرمه هاي موجود مي توان به سرمه مات، سرمه الماسي (شان شاين )، سرمه بلرسنت طلايي و نقره اي، سرمه ساده و باريك و ضخيم و سرمه فرانسوي اشاره نمود
منبع:artakava.com